گفت و گویی خواندنی با «پرستو ابریشمی»:

وقتی زندگی به به یک تکه یخ بند می شود!

پرستو ابریشمی، یکی از بانوان نام آشنای کوه نوردی کشور و در حال حاضر نماینده ی مربیان حوزه ی بانوان ایران در فدراسیون کوه نوردی و صعودهای ورزشی است ... او در مصاحبه ای از سختی های این رشته ورزشی می گوید ... خواندن این گفت و گو را از دست ندهید!

از اینجا شروع می کنیم که چطور علاقمند به کوه نوردی شدید؟اصلا از کی شروع کردید که الان مربی هستید؟ 35 ساله هستم. سال 73 در دانشگاه هنر قبول شدم.آنجا یک سری واحد های عکاسی داشتیم و گرایش من عکاسی از طبیعت بود.

کوه و طبیعت هم که می رفتیم فقط برای عکاسی بود.حالا بعضی از بچه ها بوم می آوردند و بعضی ها هم ساز .یک حالت گل گشت و دشت پیمایی داشتیم. در ادامه این برنامه ها با یک سری دوستان کوه نورد آشنا شدم.کوه نوردی را هم به صورت کوه گردی شروع کردیم.از کوه های شمال تهران تا اینکه سال 77 و 78 با گروه کوه نوردی دانشکده فنی دانشگاه تهران؛ البته من دانشجوی آنجا نبودم و دوستانی داشتم که آنجا تحصیل می کردند کوه نوردی را آغاز کردم.اما من دوست داشتم که از رده باشگاهی شروع کنم.به همین دلیل با دوتا از دوستانم در باشگاه کوهنوردی و اسکی دماوند ثبت نام کردم و از اینجا بود که "دنیای کوه نوردی" را جانشین همه دنیاهایی که قبلا داشتم کردم.

تقریبا می شود چند سال کوه نوردی حرفه ای؟ 11 سال است که دارم کار می کنم.در یک سری برنامه های کوه نوردی برون مرزی هم شرکت داشتم.کوه نوردی را از الفبایش شروع کردم،خوشبختی من در داشتن مربیانی بود که شاید از بهترین های ایران بودند. پس از گذراندن دوره های آموزشی در باشگاه، جذب صعودهای سرعتی، زمستانی شدم. همان سالی که عضو باشگاه شدم در اسفند ماه 89 یک صعود یک روزه به دماوند داشت، حدود بیست ساعت طول کشید. این برای من یک رکورد بود. چون صعود یک روزه به دماوند به خودی خود در تابستان هم سخت است.تازه آدم باید خوش شانس باشد که هوا هم خوب باشد و هم باید آمادگی جسمانی  مناسبی داشته باشد.در  آن تیمی که ما به دماوند صعود کردیم من تنها خانم کوه نورد بودم و چند تا از آقایان موفق به صعود نشدند. 
بعد از آن، صعود های زمستانی متعددی داشتم به دماوند، از جبهه های مختلف. کم کم به سمت برنامه های فنی گرایش پیدا کردم. فنی به معنی که کار با طناب و استفاده به جا از تکنیک های تخصصی کوه نوردی اعم از (سنگ-یخ و برف-غار) . سال 81 اولین صعودم را بر دیواره علم کوه انجام دادم. علم کوه مطرح ترین و زیباترین دیواره های ایران است و در کلاردشت است. دو مسیر از دیواره را در یک برنامه به فاصله 1 روز انجام دادم. سال 81 یکی از بدترین حادثه های دوران کوه نوردیم، اتفاق افتاد!
در این سال دو تا از بهترین دوستانم را در یک برنامه غار نوردی از دست دادم. ویکتوریا کیانی راد و امیر احمدی در غاری - در کرمانشاه - به اسم غار( پروا) . این غار حدود 751  متر پیمایش عمودی دارد. طناب دارد و حدود 1454 متر هم پیمایش افقی-عمودی.

به سمت پایین؟ بله. این غار 26 حلقه چاه دارد و عمیق ترین آن چاه شماره 16 است که 42 متر عمق دارد. دمای غار بین 1 تا 3 درجه سانتیگراد است و شرایط سختی دارد.

مشکلی برای تنفس و... به وجود نمی آید؟ نه، من بعدها در سال 84 تا بخش های انتهایی این غار رفتم.دوستان من در این غار فوت شدند به همین دلیل، برای من برنامه پیمایش غار پراو، مملو از غم و اندوه بود.  از قول کاشفان این غار روایت می کنند، اگر کسی در این غار پایش شکست باید پزشکان بروند،پایش را گچ بگیرند تا آن فرد خودش به تنهایی از غار بیرون بیاید! به خاطر این که مسیر ها و گذرگاه های های این غارآنقدر صعب العبور است که امکان ندارد فرد حادثه دیده را از آنجا کشید بیرون. مثلا گذرگاهی به نام اس لعنتی! ... برای عبور از اینجا بدن باید و آنقدر انعطاف داشته باشد که بتواندگذر کند. جایی دیگر از غار قسمتی است به نام آرواره های جهنمی. شما یک جاهایی را باید به صورت پاگستر بروید و رد شوید. به هر حال هیچ وقت پیکر دوستان من ،  از آن غار بیرون در نیامد. شاید سخت ترین ضربه ای که این سالها خوردم، آن اتفاق بوده. هنوز که هنوز است ،با گذشت ده سال از مرگ دوستانم و تلخی آن روزها را  نمی توانم فراموششان کنم. خود من هم قرار بود که از کوه نوردان آن غار باشم اما یک هفته قبل از عزیمت بنا به دلایل شخصی انصراف دادم.

فکر می کنید خطرهایی که این رشته و به خصوص رفتن به این غار دارد چرا باز هم کسانی پیدا می شوند که دست به این ریسک های بزرک بزنند.اصلا ارزشش را دارد؟ این طوری نگاه نکنید. یک لذت خاصی دارد.کوه نوردی کلا این طوری است که هم در ذاتش سختی است و هم لذت.

چه چیزی باعث می شود که 700  متر رفتن زیر زمین یا صعود به قله به آدم لذت بدهد؟ آن 700 متر زیر زمین رفتن برگشتی هم دارد. صعود و فرود را باید تجربه کنید. من نمی توانم کلمه ای برای توصیف کردن آن پیدا کنم اما واقعا جذاب و لذت بخش است.

چه زمانی تصمیم گرفتید که به صعود های بلند فکر کنید.تا اینجا بیشتر صعود های شما داخلی بود؟سال 82 یک صعود به آرارات داشتیم 83 دوتا صعود دیگر به علم کوه مسیر لهستانی ها و کرمانشاهی ها و...بعد از اینجا به بعد صعود های بلند در برنامه هایم قرار گرفت.فدراسیون یک برنامه برای صعود به اورست گذاشت و از 100 نفری که در آن اردو بودند به 12 نفر آخر رسیدم و در گروه ب قرار گرفتم که به اورست اعزام نشدم. دلیل آنها این بود که اگر ما در تیم الف باشیم تیم ملی می شود فقط نفرات تیم استان تهران. ما را خط زدند و گفتند شما به قله دیگری صعود خواهید کرد اما هیچ وقت به قله دیگری اعزام نشد. آن قضیه تمام شد و من رفتم در چین و صعود به قله ای به نام موستاق آتا،یعنی پدر کوه یخ و در جاده ابریشم از نزدیکی آن می گذرد. خیلی جالب بود بیابانی بزرگ و دو کوه بلند در اعماق آن.

یعنی کوه در وسط بیابان قرار گرفته است؟ نه به این صورت اما دامنه کوه کاملا هموار است و دو تا قله 7000 متری، آنجا قرار دارند. با شرایطی که برای شما پیش آمده الان بزرگترین حسرت شما صعود به اورست است این طور نیست؟ من حسرت نمی خورم، چون حتما به اورست می روم.

اگر اعزام ملی نداشته باشید چطور؟با هزینه شخصی می روید؟ اسپانسر پیدا می کنم.احتمالا امسال احتمالا  یک برنامه می روم هیمالیا .اما اورست نیست.اورست قله پولدارهاست.

چقدر مگر هزینه دارد؟ حدود 30 میلیون تومان.

صعود به آنجا شرایط خاصی دارد.ممکن است کمی در مورد شرایط صعود به اورست حرف بزنید؟ ما شنیده ایم صعود به آنجا تنها در فصل خاصی امکان پذیر است. در کره زمین 14 تا قله 8 هزار متری دارد که همه آنها در رشته کوه ی هیمالیا قرار دارند.همه آدم های دنیا برای اینکه این قله ها را فتح کنند باید به آسیا بیایند.مثلا کشوری مثل نپال که کشاورزی یا صنعت ندارد تمام در آمدش از جذب توریست کوه نورد است. البته قله های 8 هزار متری در پاکستان را می شود با 6 یا 7 هزار دلار صعود کرد.به سمت نپال که می رویم کمی گران می شود. اما k2  که دومین قله بلند و سخت ترین آنها است گران تر از بقیه است.این کوه را می شود با 8-9 هزار دلار صعودکرد.

پس چرا اورست اینقدر گران است؟
چون اورست بلند ترین است.  اورست دو جبهه صعود دارد یکی جنوبی که از سمت نپال است(بچه های تیم ملی ایران هم در هر دو صعود، از این سمت صعود کرده اند) و دو ایرانی هم به صورت مستقل دو سال پیش از جبهه شمالی صعود کردند.

صعود شمالی سخت تر است؟ سخت تر نه اما سرد تر است.پای کوهش بلند تر است و به نسبت مسیر جنوبی کمی ارزان تراست.در حقیقت یک هزینه ورودی (پرمیت) ، هزینه شرپا و باربرها... ورودی،شرپا،کمپ،افسر رابط که باید صعود شما را تایید کند و...

یعنی اگر آن بالا بروید و افسر تایید صعود را تایید نکند صعودتان قبول نیست؟ باید عکس بیاندازید و بیاورید. خیلی ها به قلل 8000 متری صعود کرده اند اما به دلیل اینکه عکس هایشان گویا نبوده صعودشان مورد تایید قرار نگرفته است.نه در ایران بلکه کوه نوردهای کشور های خارجی بوده اند که صعودشان تایید نشده است.دردنیا تعداد محدودی از کوه نوردان هستند که هر  14 تا قله 8 هزار متری را صعود کرده باشند. بودند کوه نوردانی که  13 تا قله را صعود کرده اند و در چهاردهمی مرده اند.یک کوه نوردی هم بوده که به قله چهاردهم صعود کردو در برگشت بهمن زد و مرد.تا سال گذشته همه کسانی که به چهارده قله صعود کردن مرد بودند. تا پارسال که یک رقابت بین خانم اوه کره ای و پاسابان اسپانیایی به وجود آمد.این دو نفر با هم برای صعود چهاردهمین تلاش می کردند. میس اوه بسیار شناخته شده و مورد حمایت است صعودش آنلاین پخش می شد و سالی دو تا 8 هزار متر می رود.یک قران هم پول نمی دهد. تمام لباسها و تجهیزاتش پر از مارک اسپانسر هایش است.او صعود کرد و عکس هم انداخت اما به دلیل اینکه عکسش نا مفهوم بود یکی از صعود هایش مورد تایید قرلر نگرفت و پاسابان به عنوان نفر اولانتخاب شد.هنوز هم مبهم بودن عکس، یک معضل است.گاهی اوقات هوا خراب می شود و شما نمی توانید عکس بیاندازید.

این عکس چطور باید باشد.از کجا می فهمند که عکس انداخته شده در قله است؟معمولا قله ها یک نشان دارد.کسانی که صعود می کنند باید در کنار آن نشان عکس بیاندازند.حالا اگر شارژ دوربین تمام شد و یا همان مشکل هوا که خودتان گفتید؛آنوقت باید باید برگردید.نمی شود در آنجا ماند. یک مثال بزنم مثلا زنده یاد،  آقای غدیر یزدانی ، یک صعودی به یکی از قله های کانادا داشته اند که خیلی کم هستند افرادی که صعود به آنجا را تجربه کرده باشند.ایشان با یک کانادایی به کمپ آخر صعود می کنند که آن فرد کانادایی بنا به دلایلی بر می گردد.آقای یزدانی راهش را برای صعود ادامه می دهد و بر می گردد و  دوربینش به مشکل می خورد و نمی تواند عکس بگیرد.ایشان در سر قله نمی دانم طناب انفرادی اش یا یک وسیله ای از خود باقی می گذارد و بر می گردد. کسی صعود او را قبول نمی کند تا سال آینده که تیم بعدی می رود و به نشانه های او بر می خورد و می بینند که او صعود کرده بود.به هر حال این هم از مشکلات کوه نوردی البته به غیر از هزینه هایش هم هست. ما بیشتر صعود ها را باید با پول شخصی برویم.باید بگویم در افکار عمومی این طور جا افتاده که اسکی ورزش گرانی است اما باور کنید هزینه کوه نوردی به خصوص در سطح هیمالیانوردی با هیچ ورزشی قابل مقایسه نیست. اما در رشته های دیگر مثل پینگ پنگ،والیبال و فوتبال این پول ها خرج نمی شود یعنی ورزشکار دغدغه هایی از جنس دغدغه های ما ندارد. به هر حال کوه نوردی هم یک ورزش حرفه ای است و نیاز به حمایت دارد.

اسپانسر هم که به راحتی برای شما گیر نمی آید.بحث اسپانسر کاملا جداست.برای این رشته هایی که نام بردم به راحتی هر چه تمامتر اسپانسر پیدا می شود اما کمتر کسی پیدا می شود که برای کوهنوردی اسپاسر شود.آنها می گویند هم  دیده نمی شوند و هم ممکن است با مرگ یک کوه نورد بد نامی داشته باشد.اما در رشته های دیگر دوربین مدام روی نام شرکت ها زوم می کند و آنها کمتر به سمت کوهنوردی می آیند. البته بعضی تولید کنندگان لوازم کوهنوردی داخلی ، حمایت هایی کرده اند.یکی از دلایلی که این رشته حمایت نمی شود و جذابیتی برای سازمان تربیت بدنی ندارد که روی آن سرمایه گذاری کند عدم حضور در المپیک و اگر اشتباه نکنم المپیک زمستانی است.الان فکر می کنم اسکی کوهستان و سنگ نوردی داخل سالن مقام جهانی دارد و فدراسیون کوه نوردی در عرصه جهانی برای رشد این ورزش هزینه می کند.

در ایران چه اتفاقی افتاد که یک دفعه خانم ها به این فکر افتادند که کوهنوردی کنند؟کوه نوردی خانمها در ایران قدمت هفتاد ساله دارد.اولین صعود مستند در سال 1315، خانم ملوک تیموری به قله توچال است. از میان زنان دهه 20 تا50 می توان به مهری زرافشان، نرگس حکیمی، نلی یقیاییان، عصمت قاضی، نصرت کوهکن، فرخ کوهکن، مهرانگیز حکیمی،لیدا مارکاریان و بسیاری دیگر اشاره کرد که صعود هایی به دماوند علم کوه تخت سلیمان و همچنین در رشته اسکی  و سنگنوردی فعالیت داشته اند.

مثلا خانواده تان با این کار شما مشکلی نداشتند؟ با کوهنوردی؟آنها ابتدا خیلی مخالفت می کردند.به خصوص مادرم.اما رفته رفته آنها را با کوهنوردی آشنا کردم.با عکس و اسلاید هایی که از صعود هایم می گرفتم و خیلی چیزهای دیگر.من فکر می کنم هر کس یک راهی در زندگی اش دارد که باید به هدفش برسد.

 بعد از حادثه معروفی که برای شما در برنامه لنین پیش آمد.انها نگفتند دیگر به کوه نوردی نرو؟ما قله لنین را صعود کردیم،اما نتوانستیم به خاطر شرایط جویی تا قله صعود کنیم. برویم. در راه فرود بودیم. 3 نفر بودیم. من، یک خانم و یک آقا. سه نفری توی یک طناب بودیم.در اصطلاح کوه نوردی می گوییم صعود و حمایت هم زمان .کرامپون یک یخ شکن است ، کرامپون یکی از بچه ها فاقد قطعه ضد برف بود و به همین دلیل برف  زیر کرامپونش راجمع می شد. حوادث کوه نوردی و اتفاقات بعد از آن  معمولا در خستگی اتفاق میافتد.
یک مربی داشتم که می گفت اتفاقات کوه نوردی مثل صاعقه نیست که یک آن و بی خبر بزند وهمه چیز تمام شود.اتفاقات کوه نوردی نشانه دارد.نشانه ها را باید دید وشناخت. یعنی باید زبان کوه را فهمید.اگر آن نشانه ها را ندانید منجر به فاجعه می شود.دقیقا همین اتفاق برای ما هم افتاد.رسیدیم کمپ دو،خسته بودیم، بهتر بود چادر می زدیم.اما این کار را نکردیم و گفتیم برسیم به کمپ یک،و در آنجا چادر بزنیم که امکانات بیشتری دارد و ارتفاع کمتر است.   نیشهای کرامپون هم طنابم درگیر نمی شد و من وسط بودم.یک دفعه من چشمهای دوستم را دیدم کهکاملا گرد شده بود.آن صحنه اصلا از یاد نمی رود.من چیزی که یادم است این است که دیدم نفر پشتی ام سر خورد و رسید به من.من هم با بغل سر خوردم به یخ.فقط صحنه ای که یادم است دیدم خون ریخت روی برف.یک ضربه و یک شوک هم یادم می آید.همه اتفاقات در کمتر از 3 ثانیه افتاد. ولی بعد از آن خیلی وحشتناک بود.به خاطر اینکه من سر و ته شده بودم و پاهایم هوا بود.حدود 10 متر پرت شدم و زیرپایم 20 متر خالی بود.اون نفر هم حدود 15 متر زیر پایش خالی بود.ما یک حالتی مثل حرف انگلیسی یو شده بودیم و تقدیر ما این بود که طناب ما  به یک تکه یخ گیر کرد. ما داشتیم با سرعت می رفتیم پایین، می رفتیم که بمیریم ، که طناب مان  دور چرخید و به آن قارچ یخی گیرکردیم و نفر سوم اصلا در شکاف نیفتاد و تحت کشش طناب ثابت ماند.

و چطور از مرگ نجات پیدا کردید؟این اتفاق حدود ساعت 7 برای ما افتاد.برف می بارید و هوا هم تاریک شدهبود.بیسیم ما هم آخر های شارژش بود.همان لحظه که بیسم را روشن کردیم دو راهنما به نام دیما ویتالی پای دستگاه بودند . با دیما آشناتر بودیم. دیما می خواسته بخوابد که موقع خواب یک لحظه رادیو اش راروشن کرده بود.همان لحظه صدای ما را شنید.همه این کارها شانسی و البته لطف خدا بود.حتی تصور کردن آن صحنه هم سخت است چه برسد به اینکه آن اتفاق برای خودت بیفتد.کسانی که در شکاف سقوط می کنند کمتر زنده می مانند. من در وضعیت بدی قرار داشتم. اولا که سر و ته بودم بعد هم 20 کیلوکوله روی دوشم بود. تا توانستم بچرخم و کوله ام را باز کنم و همه وسایلم را بریزم پایین که نفس بکشم چند دقیقه ای  طول کشید.ساعت 12 شب ما نور هد لمپ دیما و ویتالی را دیدم که دارند به سمت مان می آیند.

فکر می کردید که این اتفاق گریبان شما را بگیرد؟راستش فکر نمی کردم. بار ها از این شکاف ها گذر کرده بودم. حتی هارنس نداشتم. با تسمه های مخصوص برای خودم هارنس درست کرده بودم

یعنی بدنت کلا روی این دو تا تسمه سواربود؟دقیقا.من از یک جایی به بعد، پاهام حسشو از دست داد. حس می کردم دارم فلج می شوم. دیگه فقط تلاش می کردم که تا خودم را بالا بکشم و خون در بدنم جریان داشته باشد. احتمال شکستن قطعه یخ بود اما ترجیح می دادم که بمیریم تا اینکه فلج شوم.

بعد آن خونریزی چطور؟آن خونریزی زیاد جدی نبود و خیلی زود بند آمد.

در آن ساعات به چیز خاصی فکر می کردی؟زندگی ات و اتفاق هایی که برایت افتاده است. خانوادم، دوستانم. یک چیزی است به اسم مرگ شیرین یا خواب شیرین.وقتی که سرما وارد بدنت می شود و دمای مرکزی بدن پاییم می یاد، کم کم حالت خواب آلودی به آدم غالب می شود. آدم بی حس می شود.  دقایقی بود که من فهمیدم دارم دچارهمان حالت می شوم.بدنم دچاریک گرمای کاذبی شده بودودر هر صورت با خواستن،توانستم برگردم. گروه امداد رسید و تقریبا ساعت 2 نیمه شب بود که ما را بالا کشیدند.وقتی رسیدم بالا نه می توانستم بنشینم و نه می توانستم بایستم. خشک شده بودم.راستش هیچ وقت فکر نمی کردم که برای زندگی و زنده ماندن اینقدر بجنگم. من تا آخر عمرم مدیون این دو نفر هستم.

وفتی این اتفاق برایت افتاد پیش خودت نگفتی دیگر کوهنوردی نمی کنم و ...پس از این اتفاق تا قبل از این که به تهران برسم می گفتم که دیگر کوه نوردی نمی کنم و فقط مربیگری.اما سال بعد با تیم کوه نوردی استان تهران راهی قله 7027 متری اسپانتیک شدم.

تا به حال شده که خود شما هم کسی را نجات بدهید؟من به صورت داوطلبانه در مسیر های پر خطر کوه
های شمال تهران، در قالب تیم های اطلاع رسانی و امداد  نجات سرکت می کنم. به هر حال اتفاقات و حوادث در کوه نوردی همیشه بوده و هست.

منبع: اتاق شیشه ای خبر 

(برداشت از کوه نوشت)

*********

شفاف